Để di sản sống trong dòng chảy hiện đại (16/11/2012)

Hàng chục di sản vật thể, phi vật thể của Việt Nam được UNESCO công nhận là di sản thế giới. Tuy nhiên, thời gian qua đã xảy ra không ít vụ việc xâm hại, bức tử di sản hoặc có những di sản được phong danh rồi bỏ đó.

Múa sạp tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam Không nên giữ di sản theo cách đông cứng Nhiều sự kiện mừng Ngày Di sản văn hóa Việt Nam Kỷ niệm Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23-11), khánh thành quần thể tháp Chăm, Bộ VHTT&DL sẽ tổ chức nhiều hoạt động chào mừng tại Làng Văn hóa các dân tộc Việt Nam. Trong 2 ngày 23 và 24-11 sẽ có nhiều hoạt động hấp dẫn diễn ra tại Làng: Lễ mở cửa Tháp - Khánh thành quần thể tháp Chăm và Lễ Katê; Lễ trưởng thành cho thiếu nữ Chăm Bà Ni - Ninh Thuận; Lễ cưới người Chăm - An Giang…Đặc biệt, tối 23-11, tại Làng sẽ có Chương trình nghệ thuật đặc sắc chào mừng Ngày Di sản văn hóa Việt Nam và khánh thành quần thể tháp Chăm.  Đến hẹn lại lên, 7 năm qua, ngày 23-11 hàng năm là ngày tôn vinh các giá trị di sản văn hóa Việt Nam. Tuy nhiên để cả người dân, chính quyền, chuyên gia di sản và nhà chức trách hiểu và làm theo Luật Di sản văn hóa lại là một câu chuyện không đơn giản. Thời gian qua, báo chí đã đồng loạt lên tiếng về sự xâm hại chùa Trăm Gian (Hà Nội), chùa Trầm (Hà Nội), đình Ngu Quế (Hưng Yên)…Với những di tích bị xâm hại nghiêm trọng, bị trùng tu theo kiểu làm mới hoàn toàn, khi được hỏi, cả người dân và chính quyền địa phương đều nói rằng họ không nắm được Luật Di sản. Cùng với đó, các chuyên gia, các nhà nghiên cứu văn hóa cũng có những quan điểm chưa đồng nhất khi trao đổi về vấn đề này. PGS - TS. Đặng Văn Bài, thành viên Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam cho rằng: Phải nhận thức giá trị di sản văn hóa từ góc độ người đương đại, tức là di sản văn hóa ấy được tu bổ nhằm phục vụ nhu cầu của con người trong xã hội này, góp phần phát triển xã hội hiện đại. Chúng ta phải xem cuộc sống hôm nay cần gì ở những di sản văn hóa truyền thống, và phải giữ gìn thế nào cho phù hợp, chứ đừng hiểu giữ gìn tức là giữ cho di sản… đông cứng lại.  Vẫn theo ông Bài, sở dĩ thời gian qua có nhiều vụ vi phạm trong tu bổ di tích bởi chúng ta đang thiếu về mặt nhân lực. Do đó, việc cần thiết lúc này là phải đào tạo kiến trúc sư tư vấn, thiết kế, giám sát thi công là chính. Còn với thợ thủ công thì hiện chúng ta có thừa những thợ cả có tay nghề cao. Và phương châm tốt nhất vẫn là sử dụng những thợ có tay nghề ở địa phương trong công tác trùng tu di tích. Cộng đồng đóng vai trò trung tâm Năm nay, Ngày Di sản văn hóa Việt Nam sẽ tập trung vào việc tuyên truyền phổ biến, phát huy và giới thiệu những giá trị di sản văn hóa của các dân tộc ít người. Do đó, điểm nhấn trong chuỗi hoạt động tôn vinh di sản là giới thiệu những giá trị văn hóa đặc sắc của đồng bào Chăm. Ông Nguyễn Đình Lợi, Phó Ban quản lý Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam nhận định: Hoạt động này nhằm giới thiệu với nhân dân cả nước, bạn bè quốc tế những giá trị văn hóa đặc sắc của Việt Nam nói chung và đồng bào Chăm nói riêng; tôn vinh giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể, góp phần tăng cường đoàn kết, gắn bó giữa các dân tộc… Một câu hỏi lớn cũng đang được đặt ra là phải bảo tồn và phát huy thế nào để di sản sống được trong dòng chảy của xã hội hiện đại. Lý giải điều này, TS. Lê Thị Minh Lý - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và phát huy giá trị di sản văn hóa cho rằng: Cộng đồng chính là chủ thể, là trung tâm trong việc gìn giữ các giá trị văn hóa. Cộng đồng chính là người làm ra các giá trị văn hóa, vì vậy không nên hành chính hóa các nguyên tắc bảo tồn di sản mà cộng đồng đang gìn giữ và phát huy từ hàng ngàn đời nay. Nguồn: Tuấn Kiệt